Czy reformy PZPN działają – kto faktycznie wychowuje piłkarzy, a kto na nich zarabia?

Polski Związek Piłki Nożnej od lat wprowadza nowe projekty – począwszy od Narodowego Modelu Gry, poprzez Akademię Młodych Orłów i Mobilną Akademię Młodych Orłów, na projekcie Certyfikacji Szkółek Piłkarskich i licznych reformach kończąc. Projekty te pochłaniają ogromne fundusze, pozostaje jednak pytanie, czy w jakikolwiek sposób wpływają one na poprawę szkolenia, a przede wszystkim wychowywanie większej liczby utalentowanych zawodników?

Stowarzyszenie Szkółek i Akademii Piłkarskich PASS postanowiło zweryfikować efekty jednego ze sztandarowych projektów PZPN – Pro Junior System (PJS). Jest to program, który pozwala PZPN doceniać finansowo kluby, które stawiają na młodych zawodników. Na potrzeby niniejszego raportu, dokonaliśmy analizy Ekstraklasy, 1 ligi oraz 2 ligi, pod kątem zawodników objętych programem PJS. Analizą zostały objęte rozgrywki w sezonie 2018/2019, uwzględnione w niej zostały wymienione 3 poziomy ligowe, 52 zespoły, 375 zawodników. W ramach analizy bazowaliśmy na informacji znajdujących się na portalach www.Łączynaspiłka.pl, www.90minut.pl, www.transfermarkt.de, a także materiałach prasowych oraz oficjalnych stronach klubów i lig. W raporcie uwzględnione zostały również przepisy dotyczące ekwiwalentów transferowych, które mają ogromny wpływ na funkcjonowanie szkolenia.

Stowarzyszenie PASS jest niezależną organizacją, integrującą szkółki i akademie piłkarskie z całej Polski. Wspieramy naszych członków w rozwoju organizacyjnym, profesjonalizacji szkolenia i zarządzania. Obecnie Stowarzyszenie PASS skupia blisko 30 klubów, szkółek i akademii piłkarskich, a w naszych strukturach znajduje się około 20 000 zawodników.

Jakie są najważniejsze wnioski z analizy?

Najwięksi nie szkolą

Największe akademie w Polsce, związane z klubami Ekstraklasy czy 1 ligi nie szkolą najmłodszych. Średni wiek, w jakim zawodnicy objęci Pro Junior System dołączyli do klubów Ekstraklasy to 15 lat i 4 miesiące – to już praktycznie ukształtowani piłkarze! W 1 i 2 lidze ta średnia jest jeszcze wyższa. Przykładów można mnożyć – Jan Bednarek, czyli najdroższy piłkarz w historii Ekstraklasy, który zgodnie z przepisami PZPN jest wychowankiem Lecha Poznań, dołączył do klubu w wieku 16 lat! Podobnie było chociażby z Sebastianem Walukiewiczem z Pogoni Szczecin czy Szymonem Żurkowskim z Górnika Zabrze, którzy do klubów Ekstraklasowych dołączyli w wieku odpowiednio 17 i 18 lat!

Nikt nie dba o mniejsze kluby

Małe, lokalne kluby, które wykonują ogromną pracę szkoleniową, zwłaszcza w wieku 8-12 lat, bardzo często zostają z niczym. Nowe przepisy dotyczące ekwiwalentów transferowych sprawiają, że tym mniejszym klubom nie należy się ani złotówka. Z jednej strony może to odbierać motywację do pracy z najmłodszymi, z drugiej zaś „dużym” daje jeszcze większe możliwości przyciągania zawodników i wzmacnia ich dominującej pozycji. Zresztą, w starszych kategoriach wiekowych przepisy o ekwiwalencie często pozostają fikcją, bo kluby nie są skore do płacenia nawet niewielkich kwot. Nawet tak prozaiczna rzecz, jak informowanie o pierwszych trenerach czy klubach, z których wywodzą się zawodnicy nie funkcjonuje, a mógłby to być ciekawy sposób na budowanie pozytywnych relacji w środowisku.

“Polak potrafi”, czyli patologie w Pro Junior System

Innym efektem PJS są liczne skandaliczne zachowania ze strony klubów, które walczą o finansowanie. Mnóstwo patologicznych sytuacji na boiskach w całym kraju, włącznie z wystawieniem młodzieżowca-bramkarza w ataku, byleby tylko zdobyć punkty do klasyfikacji! Warto też wspomnieć o generowaniu sztucznego ruchu na rynku transferowym, blokowaniu transferów, zawyżaniu cen młodzieżowców ze względu na ich status czy kwotach, które są przeznaczane na prowizje dla agentów i pośredników transakcyjnych. W ciągu ostatnich 2 lat klub zmieniło blisko 50% zawodników, objętych Pro Junior System w Ekstraklasie, 1 i 2 lidze! Tylko w okresie od kwietnia 2018 do marca 2019 kluby z trzech najwyższych poziomów rozgrywek wypłaciły łącznie ponad 34 miliony złotych prowizji – istotna część tej kwoty musiała być związana z transferami młodzieżowców.

PZPN, topowe kluby i cała reszta

Jak możemy podsumować Pro Junior System? Na pewno jest to projekt bardzo ciekawy i dla wielu klubów bez wątpienia opłacalny finansowo. Z drugiej strony jednak, sama koncepcja PJS, a także inne projekty i reformy PZPN sprawiają wrażenie kierowanych do bardzo wąskiej „elity” – klubów Ekstraklasy, 1 czy 2 ligi. Cała reszta – mniejsze kluby, szkółki i akademie, są pozostawione same sobie, bez żadnego wsparcia. Na pewno nie sprzyja to budowaniu jak największej podstawy w piramidzie szkoleniowej ani promocji piłki nożnej. Z czego to wynika? Lobbying silniejszych, statut i zasady wyboru władz PZPN (aż 50 głosów należy do Ekstraklasy i I ligi) chęć kontrolowania projektów i nadzór ze strony PZPN, brak konsultacji i komunikacji ze środowiskiem? Trudno powiedzieć, ale na pewno wymaga to poprawy.

Mimo wszystko skala i dynamika rozwoju szkółek i akademii sprawia, że coraz trudniej będzie Związkowi dyskryminować tak istotną część środowiska piłkarskiego. W końcu zdecydowana większość z nich to członkowie struktur związkowych, a jak zapisano w statucie, jednym z celów PZPN jest „ochrona interesów członków związku”.

„Raport pokazuje, że największe akademie w pierwszej kolejności skupiają się na ściąganiu najciekawszych zawodników, a niekoniecznie na faktycznym szkoleniu. Jednak głosy dochodzące ze środowiska sugerują, że ten skauting nie zawsze jest profesjonalny i etyczny. Walka o 9-latków, unikanie ekwiwalentów, różne kombinacje przy transferach – to wszystko sprawia, że atmosfera i relacje pomiędzy klubami są bardzo napięte. To może być jedno z największych wyzwań na najbliższe lata – jak rozwijać szkolenie, budować sukces sportowy i rywalizować, z zachowaniem zasad etyki i poszanowaniem praw.” – komentuje raport Dominik Kajzerski, koordynator Stowarzyszenia PASS.

Pobierz pełen raport.

Pobierz dane źródłowe. 

Chcesz wyrazić swoją opinię odnośnie Pro Junior System albo innych projektów i działań PZPN? Napisz do nas na info@razemdlapilki.com

#RazemDlaPiłki

Dołącz do Stowarzyszenia PASS i wspieraj rozwój piłki nożnej w naszym kraju!